Świątynia została wybudowana w lasach 1639-1641 na wzór bazylik rzymskich w stylu barokowym zgodnie ze wzorami włoskimi. Jej główną część stanowi rotunda o 15 metrowej średnicy zewnętrznej. W późniejszym okresie dobudowano do niej prezbiterium oraz krużganki a także połączono sanktuarium z klasztorem.
W 1876 roku wewnątrz świątyni wykonano malowidła ścienne imitujące marmur. Użyta do tego celu mieszanka gipsu, cementu i proszku marmurowego swoimi barwami nawiązuje do czerwonego, jasnoszarego i zielono-niebieskiego kruszcu. Na wschodniej ścianie pierwotnie wznosił się ołtarz główny.
Jednak korpus kościoła jako rotundy został zniekształcony w dalszym okresie rozwoju i rozbudowy sanktuarium. Obecnie jest w nim przejście do prostokątnej nawy stanowiącej prezbiterium dobudowanej w 1712 roku w którym rok później umieszczono nowy ołtarz. Całość wieńczy 19 metrowa kopuła o 12 metrowej średnicy. Jej wnętrze ozdabia polichromia wykonana w 1876 roku. Przedstawia ona ozdobne gurty, które dzielą sklepienie na 12 jednolitych szaro-niebieskich pól. Kopuła początkowo przykryta była słomą, później blachą miedzianą. Na szczycie znajduje się czterookienna, cylindryczna latarnia, a na niej smukły żelazny krzyż. Rotundę rozświetla neogotycki mosiężny świecznik z końca XIX wieku, w którego koronie znajduje się podwójna figurka Matki Bożej z Lourdes. Świecznik składa się z ośmio i cztero ramiennej kondygnacji.
Początkowo do świątyni można było wchodzić przez troje drzwi, od północy, z zachodu i południa obramowanych barwnym malowidłami.
Nad drzwiami umieszczono okna, później północne i południowe wejścia zamurowano, aby w ich miejsce postawić boczne ołtarze, Jezusa Miłosiernego po stronie południowej i św. Anny Samotrzeciej po stronie północnej. W ołtarzu Jezusa Miłosiernego umieszczono współczesną rzeźbę wykonaną na wzór cudownej figurki, jak głosi legenda odnalezionej w tym miejscu w czasach średniowiecza. Drewniany jednoosiowy ołtarz św. Anny zawiera jedną kondygnację. Obraz przybrany jest w suknię i korony fundacji bractwa św. Anny z 1721 roku.
W niszach na bocznych ołtarzach rotundy znajdują się dwie figury wykonane przez tyrolskiego rzeźbiarza Krzysztofa Perwangera w 1744 roku, które przedstawiają postać św. Franciszka i św. Piotra z Alkantary. Ten sam artysta wykonał również stiukowe płaskorzeźby drogi krzyżowej w obejściach krużgankowych, kamienne figury Maryi Niepokalanej i św. Józefa na dziedzińcu przy kościele oraz rzeźby w czterech kapliczkach w pobliżu sanktuarium.
W miejscu pierwotnego ołtarza głównego, który łączy rotundę z prezbiterium pozostał krzyż oraz złocona żelazna ambona z 1738 roku nad która podziwiać można obraz św. Antoniego określany jako Vera Effigies, prawdziwy wizerunek przywieziony z Rzymu w 1695 roku. Po przeciwnej stronie znajduje się Epitafium ku czci Prymasa Tysiąclecia, ufundowane i poświęcony przez kardynała Józefa Glempa w 1982 roku. Płaskorzeźba wykonana jest z brązu i przedstawia Kardynała Stefana Wyszyńskiego niosącego krzyż. Wizerunek ten jest bezpośrednim nawiązaniem do słów Prymasa u progu życia: „iż każdy mój dzień był dla mnie jak Wielki Piątek”. Nad Epitafium znajduje się dar biskupa Szembeka, kopia obrazu Matki Bożej Częstochowskiej z 1717 roku oraz piuska św. Jana Pawła II.W kościele podziwiać można także perłowo-złoty różaniec, który również jest relikwią po św. Janie Pawle II.
Opracowanie:
Ks. Wojciech Sokołowski MIC - Kustosz Sanktuarium
